omgaan met macht
‘Om de vraagstukken van deze organisatie op te lossen, is je persoonlijke groei als leider het allerbelangrijkste’
citaat
Deze uitspraak doe ik in het gemeentehuis van een dorpskern. Grindvloer bij de entree, bruin gelakt hout in het trappenhuis en massieve vergadermeubels in de bestuurskamer.
Welkom in de wereld van het omgaan met macht.
Cassandra en Troje
Naar aanleiding van een conflict tussen een wethouder en een afdeling, doe ik een onderzoek naar feiten en oorzaken. In de bestuurskamer van het gemeentehuis presenteer ik de conclusies aan mijn opdrachtgever, de directeur. Ze vallen verkeerd bij hem. Hij is namelijk onderdeel van het probleem, zo blijkt uit mijn analyse.
Ik geef hem duidelijk adviezen. Het is een geluid dat niet past. Hij voelt zich duidelijk aangetast in zijn machtspositie. Daardoor ben ik de niet-welkome voorspeller van slechte boodschappen, mijn verhaal is onzin, klopt niet en ik word heengezonden.
Net zoals Cassandra, de dochter van de Koning van Troje, het veld moest ruimen, toen zij de val van de stad Troje door de list met het paard zag aankomen. De stad is overmeesterd ondanks haar goede raad.
Mijn opdrachtgever, de directeur, is gevallen, uitgerangeerd en ontslagen door zijn bestuur, omdat de crisis met heenzenden van mij niet werd bezworen. Zeker niet nadat een ander adviesbureau identieke conclusies formuleerde.
Mismatch en verloren potentie
In menig organisatie vinden hooggeplaatsten het moeilijk om open te staan voor signalen en rechtstreekse adviezen uit de organisatie. En vinden lagergeplaatsten het vaak moeilijk om hun punt te maken bij de ‘macht’.
Het is mijn stelligste overtuiging dat door deze mismatch – het onvermogen om om te gaan met macht – veel energie en ontwikkelpotentieel verloren gaat.
Sinds mijn eigen Cassandra-momentje voer ik op andere wijze gesprekken als macht een grote factor speelt.
Hieronder een aantal inzichten en adviezen over het omgaan met macht.
Feitenhiërarchie
Om met macht om te gaan is het handig je een aantal zaken te realiseren. Ten eerste is macht onlosmakelijk verbonden aan het zijn leider. De positie als hoog- of eindverantwoordelijke geeft automatisch macht.
Ten tweede speelt er altijd de feitenhiërarchie. Dit is een informeel systeem in een organisatie dat een hoger waarheidsniveau toekent aan uitspraken en meningen van hogergeplaatsten.
De leider heeft inderdaad een bredere kijk en langere horizon, maar dat betekent niet dat hij/zij beter ziet en gelijk heeft. De leider wordt inderdaad overvoerd met informatie, dat vraagt om schifting, grote lijnen en afstand.
En toch kunnen medewerkers, adviseurs en omstanders net die ene belangrijke schakel informatie toevoegen die van belang is.
De kunst voor de leider is dat te zien.
De kunst voor de medewerker is te leren in de feitenhiërarchie de weg te vinden om die informatie op tafel te krijgen.
De feitenhiërarchie hangt nauw samen met het laatste onderdeel: machtsafstand.
Machtsafstand
Machtsafstand is de afstand die bestaat tussen de leider en de medewerker (gesprekspartner). Deze afstand wordt vooral door de eerste in stand gehouden en door de tweede getracht te verkleinen.
In mijn situatie sloot ik de ogen daarvoor en wilde ik te snel een te grote sprong willen maken. Ik hield daarbij geen rekening met het vermogen van de macht mijn adviezen te negeren.
Machtsafstand verkleinen
Wat ik tegenwoordig doe? Ik begin met het opbouwen van een relatie, laat merken dat ik de macht respecteer. Zelf neem ik een vragende en lerende houding aan, dat motiveert de leider het ook te doen. Daarbij verwacht ik niet te veel resultaat van één gesprek.
De verantwoordelijkheid voor de keuze om iets te doen met mijn advies laat ik bij de leider liggen. Wel schets ik wel een wenkend perspectief. Mocht het mij niet lukken mijn advies over te brengen, dan blijf ik niet hangen in mijn teleurstelling. Ik probeer een nieuw moment te creëren, een ander initiatief te formuleren, of te accepteren dat het niet lukt en als het echt te dol is, ben ik bereid afscheid te nemen.
‘Machthebber en Cassandra: een koppel dat vaak niet met en niet zonder elkaar kan’
Complex
Het relatieveren van de macht, de feitenhiërarchie en de machtsafstand, het waren no-go-zones voor de directeur en onbekenden voor mij in de bovengenoemde adviesopdracht. Het werd zijn ondergang bij zijn organisatie en de mijne in deze opdracht.
Machthebber en Cassandra een koppel dat vaak niet met en ook niet zonder elkaar kan.
*
geen frustratie en ergernis meer
omdat je effectiever met macht wilt omgaan?
dat leer je in de
Opleiding Socratisch Coachen
