&nbsp

Hoe om gaan met een EGO-bestuurder?

 

Een van de meest ingewikkelde zaken in het besturen  van een vereniging of stichting vind ik de omgang met bestuurders met een groot ego. Dat ik niet de enige ben, dat blijkt wel uit het feit dat er bijna op iedere training en workshop deze ‘klacht’ wordt geuit: ‘hoe ga ik om met een ego-bestuurder?’.

Als trainer en adviseur is de bekentenis dat ik het zelf ingewikkeld vind om met dergelijke personen  te ‘dealen’, mogelijk niet zo sterk, want je verwacht natuurlijk dat ik veel, zo niet alles, weet daarover. Zo meteen schrijf ik meer waarom deze zelfonthulling toch wezenlijk is, eerst maar eens ingaan op de kenmerken van de ego-bestuurder.

Schadelijk

De ego-bestuurder is iemand die veel aan het woord is, zichzelf graag hoort spreken, slecht of niet luistert naar anderen en die zijn/haar zin doordrijft. De keuzen die een dergelijk bestuurder maakt zijn niet per se slecht, maar de wijze waarop deze tot stand komen zijn voor zijn/haar omgeving vaak onaangenaam. Toch drijft deze persoon vaker dan goed is zijn/haar zin door. Je ervaart gewoonweg te weinig ruimte om iets te vragen of te zeggen.

Boven-mens

Doordat de ego-bestuurder iets van superioriteit uitstraalt voel je je zelfs mogelijk wat onzeker. Ik kan wel zeggen dat dat ten onrechte is, maar je gevoel is toch aanwezig op de achtergrond. Dus daar ‘moet’ je wat mee.

Daarbij lijkt er iets van een dreiging in het gedrag van een dergelijk bestuurder te zitten. Gevoelsmatig merk je dat bepaalde onderwerpen en zaken niet aan de orde ‘mogen’ komen. Dat heb je niet gecontroleerd, maar dat voel je gewoon aan. Dit vermijden van onderwerpen hangt als een last om gesprekken en overleggen heen; voor jou als individu en ook vaak voor het gehele bestuur (groep).

Aldus drukt de ego-bestuurder ook zijn/haar stempel op de bestuurscultuur. Vertrouwen, veiligheid en openheid, die alle drie wezenlijk zijn voor de kwaliteit van besturen, komen echt onder druk te staan door het gedrag van één enkeling.

Wat te doen in dergelijke situaties?

Toegeven en onderkennen

Een deel van de oplossing heeft te maken met je eigen opstelling. Ik kom terug op mijn eigen bekentenis aan het begin van dit blog. Het is namelijk helemaal niet vreemd dat je het lastig vindt om met iemand om te gaan die erg dominant is. Dat zullen velen ervaren. Alleen, niet iedereen uit dat. Het uiten, toegeven, bekennen, is echter zeer belangrijk want daarmee laat je je niet meeslepen in een stroom van gevoelens en gedachten die automatisch op gang komen. Dat verloopt als volgt.

Vluchten, bevriezen en vechten

Het gevoel dat de ego-bestuurder bij je oproept is een puur biologische reactie, dat treedt gewoonweg op, daar kun je weinig tot niets aan doen.
Het ego-gedrag dat hij/zij laat zien, ervaar jij als bedreigend. In de regel treedt dan één van de drie gedragingen op. Je wilt ervan weg (vluchten), je weet niet wat te doen (bevriezen), of je gaat het gevecht aan (vechten).

Deze drie zeer natuurlijke reacties (vluchten, bevriezen of vechten) zijn volkomen menselijk. Iedereen overkomt het. Het is evolutionair gezien natuurlijk gedrag dat in ons huist. Een restant van gedrag, evolutionair gezien in oudere delen van onze hersenen optredend, dat meedoet in het dagelijks leven. Als oermens van 500.000 jaar geleden belangrijk om te overleven op de savanne tussen wilde tijgers en dinosauriërs, maar voor de mens van nu in de meeste gevallen niet meer zo dienstbaar.

Levensbedreigend?

Het gevaar dat de ego-bestuurder dus bij je opwerkt is niet ‘levensbedreigend’ terwijl je biologisch wel die signalen ervaart.
De omgang met de ego-bestuurder zal ‘lichter’ worden als je niet probeert te vechten tegen dit persoonlijke gevoel, maar er gewoon ruimte aan geeft, dan zul je merken dat ‘angst’, twijfel of onzekerheid afneemt en dat je vanuit een rustigere houding de ego-bestuurder tegemoet kunt treden.

Kortom door te zeggen dat je het spannend vindt, zal de spanning juist afnemen. Je kunt nog verder gaan door mentaal tegen het ego-persoon te zeggen: ‘doe maar wat je doet, ik ga mijn weg en bewandel mijn eigen pad’.
Dit is eenvoudigweg een mentale oefening. Naast deze mentale oefening zijn er ook nog andere technieken die je kunnen helpen.

Mentaal opstaan

Meegaan in je gevoel van vechten, bevriezen en vluchten helpt dus niet. Als je merkt dat je die neiging hebt, adem dan diep, geef toe dat je je best even angst mag voelen. Liever zou willen vluchten van de situatie of die ego-persoon eens flink te grazen zou willen nemen, maar doe dat niet.
Maak de keuze om mentaal op te staan.
Hoe?
Door rustig, zonder verwijt, zonder aanval, zonder kruiperig gedrag en zonder aanklacht de ego-bestuurder feitelijke vragen te stellen op de inhoud van de zaak. Probeer motief, drijfveer en overweging te achterhalen. Koppel dat vervolgens aan handelingen en keuzen.
Je zult merken dat op deze wijze het ego van de bestuurder minder groot zal worden.

Een voorbeeld
Een gesprek met een zeer dominante SGP bestuurder kwam in evenwicht door de twee vragen:

Bestuurder op zeer dwingende wijze: ‘Het persbericht moet alleen in het Reformatorisch Dagblad komen, ik wil dat mijn achterban van mij hoort’
Vraag 1: ‘U wilt uw boodschap toch breed en algemeen uitdragen? (vraag naar drijfveer).
Bestuurder: ‘Jazeker’
Vraag 2: ‘Waarom kiest u dan ervoor uw persbericht alleen in het Reformatorisch Dagblad plaatsen?’ (inconsequente keuze bij drijfveer)
Bestuurder besluit tot bredere verspreiding persbericht en het Reformatorisch Dagblad niet in te zetten.

Vertrouwen winnen

Een ego-bestuurder is niet voor niets een ego-bestuurder. Dat komt ergens vandaan. Vaak zijn zij onzeker (of zelfs wat angstig en achterdochtig) en verbergen dat door zich groter en sterker voor te doen dan ze feitelijk zijn.
Door steun, openheid en hartelijkheid zal de ego-bestuurder zich minder onzeker voelen bij jou en dus minder noodzaak voelen om zich ego-beschermend te gedragen en te handelen.

Expert zijn

Probeer de ego-bestuurder niet het idee te geven dat je hem/haar wenst te overtreffen. Dat is de grootste bedreiging. Het ego-gedrag zal in dergelijke gevallen maximaal uitslaan. Geef de ego-bestuurder daarom het idee dat hij ‘overall‘ het meeste weet en dat jij mogelijk op een klein gebied iets weet. Beperk je strikt tot dat gebied, je eigen specialiteit, zonder enige bemoeienis buiten je eigen portefeuille.

Sterker nog: je zal als expert respect gaan verdienen van de ego-bestuurder door je kennis en diepgang in die ene portefeuille. Daarbij mag je gerust stevig je grenzen bewaken. Helder  en volkomen duidelijk  zijn op je eigen gebied: de gevolgen laten zien van ego-gedreven-beslissingen (zoals in het voorbeeld van de Reformatorisch Dagblad Bestuurder). Daarbij je mond houdend op andere vakgebieden, ondanks dat je daar mogelijk ook goed in thuis bent. Je kunt wel proberen stap voor stap het vertrouwen te winnen door rustig je expertstatus te vergroten.

Geduld

De omgang met een ego-bestuurder vergt geduld en incasseringsvermogen.
Geduld om stap voor stap vertrouwen te winnen.
Geduld omdat vertrouwen opbouwen langzaam verloopt.
Geduld ook om dat het opbouwen van een werkrelatie met vallen en opstaan gepaard gaat.
Je zou er zo nu en dan moedeloos van worden.

Mocht je geduld dan toch gewoonweg opraken en is de maat vol, dan resten er nog twee andere manieren.

Rooster van aftreden

Ten eerste een helder gesprek waarin je als persoon of groep aangeeft dat je ander gedrag van de ego-bestuurder wenst te zien. Ben daarbij niet bang dat de bestuurder driegt met bijvoorbeeld opstappen. Ik zeg altijd maar zo: ‘beter een kleiner bestuur dat lekker werkt, dan een compleet bestuur met irritatie, haat en nijd’.

Ten tweede: mocht de waarschuwing niet werken, houd dan strak vast aan het rooster van aan- en aftreden en zorg dat de ego-bestuurder niet opnieuw wordt benoemd.

Ik hoop dat je het niet zover hoeft laten te komen, maar wel lekker om te weten dat er uiterste redmiddelen zijn.
Durf deze kaarten ook te spelen, de ego-bestuurder zal merken dat je bereid bent tot het uiterste te gaan.
Het zal hem/haar hopelijk stimuleren tot ander gedrag.

 

 

 

Ontwikkelen en veranderen als bestuur en bestuurder?

*

>>> LIVE: Workshop, training of inspiratie

*

>>> E-learning: Basis en Verdieping