Een voorbeeld van een Socratisch gesprek

Flexibiliteit: een voorbeeld van een Socratisch gesprek

 

Een praktijkvoorbeeld van een Socratisch gesprek geeft het beste aan wat en hoe een dergelijk gesprek verloopt. Welkom in het gemeentehuis  van een middelgrote gemeente. We zitten een ruime kamer op de tweede verdieping. Aan de ovale tafel zeven personen: de directie en het MT. Het onderwerp van gesprek is flexibiliteit. Want iets lukt niet wat men wel graag wil als management.

Dialoog over flexibiliteit

Het MT wil mee flexibiliteit en aanpassingsvermogen van de medewerkers. In een steeds veranderende omgeving zijn deze waarden vanzelfsprekend volgens het management. Dit komt echter mondjesmaat van de grond in de organisatie. Flexibiliteit is te weinig merkbaar in de houding van de medewerkers. Het management wil een snellere gedragsverandering.

Er is al eerder het nodige geïnvesteerd in organisatie-ontwikkeling, zonder echt resultaat. Aan welke knoppen kan het MT draaien om wel verandering op gang te brengen?
Een Socratisch gesprek om dat te onderzoeken…

Stap 1: Verkennen en oprekken*

De eerste stap is het verkennen van het onderwerp ‘flexibiliteit’. Het levert een scala aan opvattingen en overtuigingen op: Flexibiliteit is (fysieke) speelruimte hebben.

Het is ook de beweeglijkheid, de souplesse van het lichaam. Daarbij hoort mentale flexibiliteit.

Flexibiliteit heeft te maken met keuzevrijheid en handelingsvrijheid. Men vraagt zich af of flexibiliteit positief is

. Is het een gewoonte?

Flexibiliteit heeft een grens. Het heeft ergens met pijn te maken als je het niet vrijwillig oppakt. Het vraagt om uit je comfortzone te komen, uit je routine. Flexibiliteit is ongebondenheid aan oude situaties, het is vrij en nieuwsgierig.

Flexibiliteit gaat niet vanzelf.

Het is capabel zijn, de vaardigheden bezitten om anders te doen als de doelen veranderen.

Stap 2: Thema’s koppelen aan actuele situatie

In de tweede stap vraag ik de deelnemers het onderwerp ‘flexibiliteit’ te koppelen aan een persoonlijke (werk)ervaring. Op deze wijze komt het onderwerp dichter bij de MT-leden.

Het levert direct bruikbare inzichten op, zoals: ‘Vergt flexibiliteit overgave?’. ‘Is flexibiliteit zonder motivatie voor een doel mogelijk?’. ‘Kan flexibiliteit over gaan in stuurloosheid?’.  ‘Is flexibiliteit een optie, een keuze?’. ‘Is er een maximum aan flexibiliteit?’.

Stap 3: Eigen ervaring als leidraad

Na een korte argumentatie-ronde wordt besloten één vraag uit de vorige fase nader te onderzoeken. De meest relevante en spannende voor de deelnemers is: ‘Levert opgelegde en/of gevraagde flexibiliteit pijn en/ of ongemak op?’

Een casus wordt gekoppeld aan deze vraag. De aanbrenger van de casus vertelt dat hem wordt gevraagd om op een andere wijze cijferrapportages op te stellen. Aanleiding is een fusie met een andere gemeente en het aantreden van een nieuwe directeur.

Die nieuwe cijferrapportages, dat wil hij liever niet. De manager in de casus heeft namelijk net alles goed op orde. Het veroorzaakt echt ongemak wat wordt gevraagd. Eigenlijk wil hij liever niet aanpassen. De ‘routine’ moet worden gewijzigd naar een nieuw ‘karrenspoor’. Deze gevraagde flexibiliteit gaat niet zomaar vanzelf. Dat had hij niet verwacht zichzelf als manager.

Stap 4: De nuance en het inzicht

Aan de andere deelnemers wordt gevraagd hoe dat voor hen zou zijn in die situatie van de voorbeeldgever. Nadat ieder zijn standpunten heeft gedeeld en onderbouwd, wordt de conclusie getrokken dat zelfgekozen flexibiliteit eenvoudiger op te pakken is dan ‘opgelegde en gevraagde’ flexibiliteit. Die tweede lijkt toch vaak iets lastiger te zijn.

Het management besluit hierop om in gesprek met de medewerkers te gaan over de ‘opgelegde’ flexibiliteit.
Blijkbaar heeft men iets over het hoofd gezien.

Vragen staat centraal in dit voorbeeld van een Socratisch Gesprek

Tijdens het Socratisch gesprek worden diverse communicatieve en leiderschapsvaardigheden beoefend:

• naar het brandpunt, de kern, van een onderwerp komen
• op tafel leggen wat normaal gesproken eronder blijft
• moed tonen om te spreken: kort en bondig
• moed hebben om te zwijgen: luisteren en vragen stellen
• moed laten zien om tot andere overtuigingen te komen

Het Socratisch gesprek:

• geeft inzicht in menselijk gedrag, groepsprocessen en organisatiesystemen.
• ontwikkelt een open mind: nieuwsgierig en verwonderd

Het Socratisch gesprek:

• brengt ruimte voor nieuwe inzichten
• leidt altijd tot verrassende persoonlijke en organisatorische inzichten

 

Van dit voorbeeld Socratisch gesprek naar zelf doen?

heb je als MT, team of bestuur een vraag die je wilt bespreken?

of wil je een andere wijze ontwikkelen van met elkaar in gesprek zijn?
*
Kijk hier over het hoe en wat van het Socratisch Gesprek

 

 

 

 

*  Ter wille van de overzichtelijkheid zijn in dit voorbeeld van een Socratisch gesprek niet alle stappen precies verwoord.
De inhoud van de stappen is wel conform het gesprek dat heeft plaatsgevonden.